نقش روابط رسمی و غیررسمی (شبکه روابط اجتماعی) در اشتغال دانشجویان در دانشگاه خوارزمی

مقدمه: موضوع اشتغال و دستیابی افراد به شغل موردنظر از اساسی‌ترین نیازهای یک جامعه محسوب می‌شود. بیکاری به‌عنوان یک پدیده مخرب اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی مطرح بوده و رفع آن همواره ازجمله دغدغه‌های اساسی برنامه‌ریزان بوده است. یکی از مسائل مهم جامعه ایران بیکاری تحصیل‌کرده‌ها است که در همه رشته‌های دانشگاهی وجود دارد. اطلاعات و آمار حاکی از عدم موفقیت قشر جوان تحصیل‌کرده در دست‌یابی به شغل است. باوجود این گروهی از دانشجویان در کاریابی موفق عمل کرده‌اند. این مقاله با تکیه بر نظریه صاحبنظران نوکلاسیک در علم اقتصاد و نظریه‌پردازان شبکه روابط اجتماعی در علم جامعه‌شناسی، به تبیین نحوه دستیابی این دسته از افراد به شغل موردنظرشان می‌پردازد. روش: این تحقیق پیمایشی است و جامعه آماری آن شامل دانشجویان دانشگاه خوارزمی در سه مقطع تحصیلی کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری می‌باشند که در دو واحد دانشگاهی کرج و تهران دانشگاه خوارزمی مشغول به تحصیل هستند. اطلاعات از طریق پرسشنامه از میان دانشجویان دانشگاه خوارزمی تهران با حجم نمونه 544 نفر جمع‌آوری‌شده است. یافته‌ها: روابط غیررسمی (شبکه روابط اجتماعی) نقش به‌مراتب بیشتری نسبت به مسیرهای رسمی جستجو در اشتغال دانشجویان دارد که در این میان روابط اجتماعی قوی نسبت به روابط اجتماعی ضعیف زمینه اشتغال بیشتری ایجاد کرده است و روابط دانشگاهی نقش بسیار کمی در کاریابی دانشجویان داشته است. علاوه بر این یافته‌ها نشان داد که ازیک‌طرف دانشجویان با پیشینه شهری بیش از دانشجویان با پیشینه روستایی و از طرف دیگر دانشجویانی که پدر و مادرشان تحصیلات بالاتری دارند بیش از دیگران، از شبکه روابط اجتماعی برای اشتغال استفاده کرده‌اند. بحث: دانشجویان شاغل عمدتاً شغل خود را به‌واسطه رابطه غیررسمی به‌دست آورده‌اند و مسیرهای رسمی جستجوی شغل نقش کمی در اشتغال دانشجویان داشته است. به عبارتی کانالهای رسمی جستجوی شغل مانند دفاتر کاریابی، سایتهای رسمی کاریابی و آگهیهای استخدام نقش مهمی در اشتغال دانشجویان نداشته است و فقط 4/22% از دانشجویان اعلام کردند از مسیر فوق مشغول به‌کار شده‌اند درحالی‌که 6/77% دانشجویان به‌وسیله روابط غیررسمی شغل به‌دست آورده‌اند. شبکه روابط اجتماعی به افراد کمک می‌کند تا نیازهای خاصی مانند اشتغال را برطرف کنند. به عبارتی اشتغال یا عدم اشتغال افراد تا حد زیادی به شبکه روابط اجتماعی افراد وابسته است. یافته‌های این پژوهش نشان داد که تعامل گسترده میان افراد برای به‌دست آوردن منابع و فرصتهای اجتماعی و اقتصادی موضوع مهمی در پژوهشهای جامعه‌شناسی اقتصادی است. براساس نتایج این پژوهش می‌توان گفت شبکه روابط اجتماعی در تحلیل بازار کار ایران مؤثر است.